Μεθοδολογία Έρευνας για τη Συγγραφή εργασιών και Επιστημονικών μελετών

Γαρεφαλάκης Α., Κουτουπης Α., Πασσάς Ι.

Το παρόν βιβλίο αποτελεί εργασιακή, ακαδημαϊκή και επιστημονική εμπειρία πολλών ετών και κάθε του κεφάλαιο επιμελήθηκε με το σκεπτικό ώστε ο αναγνώστης να έχει στα χέρια του ένα πρακτικό και σύγχρονο εγχειρίδιο παρέχοντας του μια ολοκληρωμένη εικόνα στα τρέχοντα θέματα της μεθοδολογίας έρευνας.

Βασικός στόχος για την συγγραφή αυτού του βιβλίου ήταν να καλυφτεί το κενό που υπήρχε σε προηγούμενα συγγράμματα και να παρουσιαστεί στο παρόν σύγγραμμα με κατανοητό τρόπο η περιγραφή βασικών και εξειδικευμένων εργαλείων, μεθόδων και διαδικασιών ώστε να μπορούν να εφαρμοστούν από τον καθένα. Το παρόν σύγγραμμα παρέχει περισσότερα από 200 λυμένα παραδείγματα και ασκήσεις με εκτενή εισαγωγή στις στατιστικές αρχές και μεθόδους της έρευνας.

Προκειμένου να διασφαλιστεί ότι οι αναγνώστες θα καταλάβουν τις πρακτικές επιπτώσεις του αντικειμένου, υπάρχουν, σε όλη την έκταση του βιβλίου, πολλά ερμηνευτικά αποσπάσματα με σχόλια από δεδομένα έρευνας, συμβουλές και άλλες πηγές. Παρόλο που μερικά τεχνικά θέματα εξετάζονται στο πλαίσιο του βιβλίου, η κύρια έμφαση σε ολόκληρο το σύγγραμμα δίνεται στις βασικές αρχές και στις αντίστοιχες έννοιες τους.

Το συγκεκριμένο σύγγραμμα έχει μοναδικό σκοπό να χρησιμοποιηθεί ως εργαλείο για τους αναγνώστες του, προετοιμάζοντας τους κατάλληλα για την νέα εποχή στον κλάδο της έρευνας προσπαθώντας να μην μείνει μόνο στο θεωρητικό πλαίσιο αλλά να παρουσιάσει παραδείγματα και ασκήσεις από την πραγματική αγορά.

Για τις στατιστικές μεθόδους, ακολουθούμε μια προσέγγιση που δεν αφορά κάποιο συγκεκριμένο λογισμικό και εστιάζουμε στις γενικές αρχές αποτελεσματικής χρήσης διάφορων προγραμμάτων ανάλυσης όπως το Excel™ που το μεγαλύτερο ποσοστό των φοιτητών και ερευνητών το έχει στον υπολογιστή του ή στο tablet του. Ωστόσο, αναγνωρίζοντας το γεγονός ότι πολλοί φοιτητές έχουν πρόσβαση σε προχωρημένα προγράμματα ανάλυσης δεδομένων και ότι ίσως χρειάζονται βοήθεια στην ανάπτυξη σχετικών δεξιοτήτων, παρέχουμε ένα ολόκληρο οδηγό στο Μέρος Δ για το στατιστικό πρόγραμμα SPSS Statistics™ της ΙΒΜ.

Σε αυτό το βιβλίο, οι όροι και οι έννοιες ορίζονται σαν να τις συναντάτε για πρώτη φορά. Αυτό σημαίνει ότι θα πρέπει κανονικά να ξεκινήσετε να μελετάτε από την αρχή το βιβλίου. Ωστόσο, η προσέγγιση αυτή μπορεί να μην είναι κατάλληλη για τους σκοπούς σας και ίσως να προτιμάτε να διαβάσετε τα κεφάλαια με διαφορετική σειρά ή απλά να μελετήσετε συγκεκριμένες ενότητες του βιβλίου, αν διαθέτετε κάποια εμπειρία ή γνώση συγκεκριμένων κεφαλαίων. Αν αποφασίσετε να ακολουθήσετε έτσι το βιβλίο, καλό είναι να εκμεταλλευτείτε τα αναλυτικά Περιεχόμενα που προσφέρει το συγκεκριμένο βιβλίο.

Στη λογική της συγγραφής, επομένως, ενός εκπαιδευτικού εργαλείου, επιλέξαμε η δομή κάθε κεφαλαίου να ακολουθεί στοιχεία ενός σχεδίου/σεναρίου μαθήματος. Με τον τρόπο αυτό κάθε κεφάλαιο περιλαμβάνει αναλυτική περιγραφή υποενοτήτων και στο τέλος συμπεράσματα καθώς και ερωτήσεις για κάθε κεφάλαιο ξεχωριστά. Επίσης σε όλα τα κεφάλαια εμφανίζονται «σημεία για Προσοχή». Ακόμη, για την καλύτερη εμπέδωση του αντικειμένου δίδεται βιβλιογραφία προς μελέτη στο τέλος κάθε κεφαλαίου ξεχωριστά.

Με βάση τα παραπάνω το παρόν σύγγραμμα δομείται σε 5 μέρη και 18 κεφάλαια ως ακολούθως.

Στο 1^ο μέρος (Κεφάλαια 1 έως 4) παρουσιάζονται οι βασικές αρχές και έννοιες της Μεθοδολογίας της Έρευνας. Στόχος της ενότητας είναι καταρχάς να διασαφηνιστεί ποιο είναι το εφαλτήριο διεξαγωγής επιστημονικής έρευνας και ποιες είναι οι διαφορές μεταξύ μεθόδων και μεθοδολογίας. Δίδεται επίσης βαρύτητα στην ορολογία που χρησιμοποιείται δεδομένου ότι είναι απολύτως αναγκαίο ο υποψήφιος ερευνητής ή φοιτητής να διακρίνει τους επιστημονικούς όρους από τους λογοτεχνικούς που συχνά συμπίπτουν.  Στο τελευταίο κεφάλαιο του πρώτου μέρους εμπλέκονται τα διαστήματα εμπιστοσύνης έτσι ώστε να ολοκληρώσουν την κατανόηση των βασικών εννοιών και να μας δώσουν το βήμα για το δεύτερο και τρίτο μέρος του βιβλίου.

Στο 2 μέρος (Κεφάλαια 5 έως 8) παρουσιάζονται οι τεχνικές κατασκευής κλίμακας και μέτρησης της εγκυρότητας κάνοντας εκτενή αναφορά στις πηγές σφαλμάτων που προκύπτουν στις μετρήσεις. Επίσης, αναφέρονται οι μέθοδοι και τα εργαλεία συλλογής δεδομένων καθώς επίσης και πως γίνεται η κατεργασία και η ανάλυση των δεδομένων. Τέλος, στο τελευταίο κεφάλαιο του δεύτερου μέρους επεξηγείται πως να διεξάγετε τον έλεγχο υπόθεσης σε πληθυσμούς ολοκληρώνοντας κατά κάποιο τρόπο, τα θεωρητικά, και προετοιμάζοντας σας για το τρίτο μέρος όπου θα παρουσιαστούν τα σημαντικότερα στατιστικά εργαλεία στην έρευνα.

Στο 3^ο μέρος (Κεφάλαια 9 έως 12), τέσσερα στατιστικά κεφάλαια διαμορφωμένα με παραδείγματα και λύσεις με σαφείς αναφορές στα προηγούμενα κεφάλαια (ώστε να τα κατανοείτε καλύτερα), όπου παρουσιάζεται ο ρόλος της στατιστικής στην έρευνα με ή χωρίς τη χρήση του Excel™. Αναλυτικότερα, γίνεται αναφορά στην ανάλυση της διακύμανσης και της συνδιακύμανσης και στην απλή και πολλαπλή γραμμική παλινδρόμηση. Το τρίτο μέρος κλείνει με ένα από τα πιο σημαντικά κεφάλαια του βιβλίου μας, τις Πολυπαραγοντικές τεχνικές και τον ρόλο των Μεγάλων δεδομένων (Big Data) στην έρευνα.

Στο 4^ο μέρος (Κεφάλαιο 13), κρίναμε απαραίτητο να δώσουμε χώρο, στο βιβλίο μας, στο στατιστικό πρόγραμμα SPSS της IBM διαμορφώνοντας το, φιλικά, προς όλους τους χρήστες και τους αναγνώστες (προχωρημένους και μη).  Αυτό το κεφάλαιο κατά την άποψη μας ολοκληρώνει με τον καλύτερο τρόπο τα προηγούμενα κεφάλαια και λύνει πολλά προβλήματα στους φοιτητές/ερευνητές που έχουν μια περαιτέρω εμπειρία στην έρευνα και χρειάζονται διαδικασίες και συμβουλές σε πιο εξειδικευμένα θέματα ανάλυσης δεδομένων.

Στο 5^ο μέρος (Κεφάλαια 14 έως 18) δίδεται βαρύτητα στη ορθή συγγραφή ακαδημαϊκής έρευνας τόσο συντακτικά όσο και γραμματικά. Το Κεφάλαιο αυτό είναι ιδιαίτερα χρήσιμο για όσους εκπονούν πτυχιακή ή διπλωματική εργασία δεδομένου ότι περιλαμβάνει σε απλούς κανόνες όλα τα απαραίτητα βήματα και αναφέρει τις παγίδες που πρέπει να αποφευχθούν (ενδεικτικά η λογοκλοπή ή σωστή συγγραφή των βιβλιογραφικών αναφορών). Τέλος, παρουσιάζονται διαδικτυακά εργαλεία αναζήτησης και διαχείρισης ακαδημαϊκού υλικού και βιβλιογραφικών αναφορών τα οποία είναι μέγιστης σημασίας στην προσπάθεια σας να ολοκληρώσετε την επιστημονική σας έρευνα.